تحقیقات بازار (Market Research) چیست؟

آیا می‌خواهید بفهمید که چرا، چگونه و چه زمانی باید از تحقیقات بازار استفاده کنید؟ آیا به دنبال علت این موضوع هستید که چرا مشتریان از محصولات شما استقبال نمی‌کنند؟ آیا قصد دارید محصول و خدمت جدیدی را ارائه کنید، اما مطمئن نیستید که مخاطبین شما به چه چیزی نیاز دارند؟ برای پاسخ به این سوالات به کمک مخاطبین و مشتریان نیاز دارید. اما چه راهی برای جمع‌آوری داده‌ها وجود دارد؟ تحقیقات بازار یکی از بهترین راه‌ها برای دستیابی به اطلاعات مفید به منظور پاسخ به پرسش‌های اساسی مطرح‌شده است. در ادامه قصد داریم در خصوص تحقیقات بازار و انواع آن بیشتر صحبت کنیم.

تحقیقات بازار چیست؟

منظور از تحقیق بازار چیست؟ تحقیقات بازار تکنیکی است که به منظور جمع‌آوری کردن داده‌ها در خصوص هر جنبه‌ مورد نظر به کار می‌رود. این داده‌ها در ادامه برای تفسیر و گرفتن تصمیم مناسب استفاده می‌شوند. به طور دقیق‌تر، تحقیقات بازار فرآیندی است که در آن‌ کسب و کارها به دنبال کسب سیستماتیک داده‌ها برای گرفتن تصمیمی بهتر هستند. اما ارزش اصلی این فرآیند در روشی است که از آن از تمامی اطلاعات کسب‌شده به منظور رسیدن به دانش بهتر در خصوص مشتریان و مصرف‌کنندگان کمک گرفته می‌شود. تحقیقات بازار را می‌توان از طریق انجام نظرسنجی، تعامل با افراد به عنوان نمونه‌ای از جمع بزرگ‌تر، انجام مصاحبه و... انجام داد.

هدف اولیه و اصلی این فرآیند، درک و تحلیل بازار مربوط به محصول یا خدمتی خاص است که امکان تصمیم‌گیری مناسب به منظور تاثیرگذاری بیشتر روی مخاطب را فراهم می‌کند. از اطلاعات کسب‌شده طی تحقیق بازار نیز می‌توان در تنظیم و تدوین فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغاتی و مشخص کردن نیازهای دارای اولویت مشتریان استفاده کرد.

لازم به ذکر است که ممکن است این نوع تحقیقات با تحقیقات بازاریابی اشتباه گرفته شوند. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله مربوط به تفاوت تحقیقات بازار با تحقیقات بازار یابی را مطالعه کنید.

اهمیت تحقیقات بازار برای کسب و کارها

به صورت کلی، انجام تحقیقات بازار یکی از روش‌های بسیار موثر و مناسب برای دستیابی به رضایت‌مندی مشتری، جلوگیری از کاهش مشتری و پیشرفت کسب و کار است. یکی از مزایای اصلی این راهکار، کسب اطلاعات سودمند در خصوص محصولات و بازار است. این باعث می‌شود که سازمان‌ها با دید بهتری به برنامه‌ریزی برای حضور در بازار بپردازند. همچنین با تحقیقات بازار می‌توان به نیاز مخاطبین هدف نیز پی برد؛ این سبب می‌شود که با رفع دقیق نیاز آن‌ها، وفاداری و اعتماد‌شان را نسبت به برند افزایش داد. 

کمک به پیش‌بینی بهتر بازار و البته مزیت رقابتی با بررسی و تحلیل دقیق رقبا از دیگر مزایایی است که تحقیقات بازار در اختیار کسب و کارها قرار می‌دهد.

انواع روش های تحقیقات بازار

تحقیقات بازار می‌تواند به شکل‌های مختلفی صورت گیرد و در هر کدام از روش‌ها اطلاعات جامع و اثربخشی نیز کسب شود. در زیر به برخی از روش های تحقیقات بازار اشاره می‌شود.

مصاحبه حضوری

یکی از قدیمی‌ترین روش‌های تحقیقات بازار که از همان ابتدای به وجود آمدن بازاریابی و تبلیغات رواج پیدا کرده، مصاحبه حضوری است. در این روش می‌توان به صورت مستقیم با مشتریان در ارتباط بود و دیدگاه‌ها و نیازهای آن‌ها را مورد بررسی قرار داد. در برخی از شرایط، گفتگوهای حضوری اثر بسیار بهتری نسبت به حالات دیگر مصاحبه دارند و باعث می‌شود منظور افراد به صورت کامل و شفاف به ظرف مقابل منتقل شده و جای هیچ ابهامی باقی نماند.

گروه‌های متمرکز

گروه‌های متمرکز شامل چند فرد هستند که برای آزمایش میزان رضایت از محصول یا اثربخشی تبلیغات از آن‌ها استفاده می‌شود. در انتها بازخوردها و توقعات افراد نیز مورد بررسی قرار گرفته و در راستای این اطلاعات برنامه‌‌های آتی سازمان شکل می‌گیرند.

تحقیقات تلفنی

بعد از به میان آمدن تلفن‌ها، این روش به دلیل سرعت بالا و اقتصادی‌تر بودن، جایگزین روش حضوری شد. البته بعد از به میان آمدن تلفن‌های همراه و کاهش خدمات تلفن‌های ثابت و مشکلاتی نظیر عدم دسترسی، این روش دارای چالش‌های خاص خود است. اما همچنان می‌توان در بسیاری از شرایط نیز از این روش و روش مصاحبه حضوری به عنوان تحقیقات اثربخش استفاده کرد.

نظرسنجی‌ها

به عنوان جایگزینی مناسب برای گروه‌های متمرکز، می‌توان از روش نظرسنجی برای تحقیقات بازار استفاده کرد. این نظرسنجی‌ها از روش‌های مختلف به دست افراد رسیده و می‌توان جامعه آماری بسیار بیشتری را هم تحت پوشش در آورد.

تحقیقات آنلاین

بعد از دگرگون شدن دنیای دیجیتال، اکنون تحقیقات نیز با تغییرات زیادی روبرو شده است. بسیاری از مردم زمان زیادی را در شبکه‌های اجتماعی مختلف و فضای وب سپری می‌کنند؛ این بهترین فرصت برای کسب اطلاعات از آن‌ها در چنین فضایی است. این روش به دلیل آن که حق انتخاب کاملی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد و حتی در خصوص زمان آن نیز محدودیت خاصی وجود ندارد، گزینه بسیار ایده‌آلی است که بسیاری از برندهای معتبر نیز از این راهکار بهره می‌برند.

مراحل انجام تحقیقات بازار

اصول تحقیقات بازار مورد دیگری است که در این مطلب به آن پرداخته خواهد شد. با رعایت این اصول و مراحل گفته‌شده، می‌توان به نتایج بسیار مفید و اثربخشی دست پیدا کرد.

تعریف و تعیین پرسش‌ها

هدف اصلی تحقیقات بازار، ارائه پرسش‌هایی برای رسیدن به اطلاعات قابل‌استفاده است. بنابراین در قدم اول باید پرسش‌هایی مناسبی را که شما را به هدف مورد نظر می‌رسانند مشخص کنید. برای اطمینان بیشتر می‌توانید در ابتدا از جامعه آماری کوچکی کمک بگیرید و از آن بپرسید که آیا پرسش‌ها قابل‌فهم بوده و برای رسیدن به نتایج شفاف کافی هستند یا خیر؟

مشخص کردن جامعه هدف

برای انجام تحقیقات بازار و طرح پرسش‌هایی که در مرحله اول طرح شدند، نیاز به گروهی از افراد است که تا حد امکان، گروه بزرگ‌تری را منعکس می‌کنند. در اینجا باید دقت شود که منابع سازمان نباید برای جمع‌آوری اطلاعات از جمعیت اشتباه هدر رود. پس تعیین مخاطب هدف در این مرحله از اهمیت بسیاری برخوردار است. شما باید بدانید که محصول و هدف برندتان برای چه کسانی است. همچنین لازم به ذکر است که گستردگی جامعه هدف اهمیت دارد، اما این مورد نمی‌تواند تضمینی بر وجود دقت بالا بدهد. نکته قابل‌توجه دیگر این بخش، رعایت نسبت تعداد خانم‌ها و آقایان در صورتی که محصول یا خدمت برای هر دوی آن‌ها ارائه می‌شود، ست.

جمع‌آوری اطلاعات

در این مرحله باید با استفاده از ابزارهای مناسب به بهترین شکل داده‌ها و اطلاعات آماری جمع‌آوری شوند؛ نحوه جمع‌آوری داده‌ها باید به گونه‌ای باشد که امکان تفسیر و بررسی داشته باشند.

تحلیل نتایج

یکی از مهم‌ترین مراحل تحقیقات بازار، مرحله تجزیه و تحلیل داده‌ها است. در حقیقت تمامی این مراحل به هم مرتبط هستند و حتی اگر تا پیش از این تمام مراحل به خوبی جلو رفته باشند، در صورت عدم بررسی و تحلیل مناسب، نمی‌توان به تصمیم صحیحی برای پیشبرد اهداف رسید. در حقیقت تمامی مراحل قبلی، برای رسیدن به همین لحظه توسعه پیدا کردند. یکی از راهکارهایی که در این مرحله قابل‌استفاده است، قرار دادن خود به جای مشتری و درک نیاز و توقعات آن‌ها است.

تهیه گزارش

در انتهای بررسی‌ها و تحلیل اطلاعات، باید گزارشی را تهیه کنید؛ در این گزارش باید مواردی که نیاز به تغییرات عمده و بهبود دارند قید شوند. جامعه آماری، درصد پاسخ‌های صحیح و غیرقابل‌قبول و... همگی از مواردی هستند که باید در گزارش‌های نهایی برای تصمیم‌گیری بهتر به آن‌ها اشاره شود. در این بین، یکی از اشتباهات رایج محققین، ارائه گزارش‌ها به همان ترتیب پرسش‌ها و عدم استفاده از پتانسیل داستان‌سرایی است.

گرفتن تصمیم

در مرحله آخر بالاخره نوبت به تصمیم‌گیری می‌رسد. سازمان‌ها و محققین هرگز نباید این پرسش را مطرح کنند که چرا تحقیقات بازار را انجام می‌دهند؛ بلکه آن‌ها باید این فرآیند را اجرا کنند! این تحقیقات باعث می‌شوند که اطلاعات بسیار خوبی از شرایط بازار و نیاز مشتریان به دست بیاید و سپس مطابق با این داده‌ها، نقطه تعادلی کشف شود که هم به نفع مشتریان و هم به نفع کسب و کار است.

یک استراتژی تحقیقات بازار درجه یک، هر کسب و کاری رو به سقف میرسونه

تحقیقات بازار نوعی از تحقیقات است که در آن سازمان‌ها به دنبال کسب اطلاعات مختلف و جامع از وضعیت بازار و مشتریان خود می‌گردند. نتیجه چنین تحقیقاتی در تصمیم‌گیری‌های مهم سازمان برای در نظر گرفتن نیاز مشتریان یا ایجاد نیاز برای آن‌ها تاثیر کاملا مستقیمی دارد. از این رو مهم است که پیش از ارائه هر گونه خدمت یا محصول جدید، با انجام تحقیق بازار کامل و اصولی، اطلاعات لازم برای حضور پرقدرت در بین رقبا را جمع‌آوری کرد. مجموعه فیکا با تیمی باتجربه و حرفه‌ای، آماده ارائه خدمات مختلف در زمینه تحقیقات و طراحی استراتژی کسب و کارها است.